A CONCEPTUAL FRAMEWORK AS A LANGUAGE AND STRUCTURE FOR A CIRCULAR INTERIOR
Circulariteit kan je op verschillende manieren benaderen, wat maakt dat er geen eenduidige oplossing bestaat voor de vaak complexe ruimtelijke vraagstukken. Om helderheid te verschaffen en een gemeenschappelijke taal te hanteren, bieden we je op deze pagina een conceptueel raamwerk aan dat toepasbaar is voor de circulaire interieursector. Dit raamwerk is opgedeeld in drie grote clusters:
CIRCULAIRE STRATEGIEËN
De eerste stap in een circulair ontwerpproces is bepalen welk circulair doel het beste aansluit bij de context en het eisenpakket van de huidige en toekomstige klant. Dit kan je doen aan de hand van de Circulaire Strategieën.
In tegenstelling tot de conventionele lineaire benadering, waarbij enkel materiaalkeuzes in overweging worden genomen, betreed je nu een boeiend circulair ontwerpparcours. Hierbij denk je niet alleen aan het gebruik van materialen, maar ook aan het verlengen van hun levensduur en de toekomstige bestemming van deze materialen bij afbraak of renovatie. Dit vertalen we naar drie belangrijke fasen die van essentieel belang zijn binnen een circulair ontwerp: INPUT - GEBRUIK - OUTPUT. De diverse circulaire strategieën worden toegewezen aan deze drie fasen, en elke afzonderlijke fase vormt een overkoepelend circulair doel dat we kunnen hanteren als kompas tijdens het ontwerpproces.
INPUT
Binnen de eerste fase trachten we het gebruik van nieuwe limitatieve grondstoffen zoveel als mogelijk te beperken. Dit hoofddoel vertalen we naar volgende subdoelen.
Reduceren: Hoe kunnen we met minder grondstoffen dezelfde noden inlossen?
Optimaliseren: Hoe kunnen we ons verlies aan grondstoffen verkleinen zowel in de productie-, transport-, verkoop- en bouwfase?
Vervangen: Hoe kunnen we onze grondstoffen vervangen door duurzamere alternatieven?
GEBRUIK
In de tweede fase gaan we na hoe we kunnen streven naar een performanter gebruik van het interieur en de elementen hierin ondergebracht.
Onderhouden: Hoe kunnen we onze elementen en ruimtes ontwerpen met oog op herstel en onderhoud?
Diversifiëren: Hoe kunnen we met dezelfde elementen en ruimtes verschillende functies inlossen?
Verduurzamen: Hoe kunnen we onze elementen en ruimtes wapenen voor tijdsgebonden factoren?
OUTPUT
In de laatste fase voorzien we dat het interieur en de elementen na gebruik terug ingezet kunnen worden in nieuwe projecten of bestaande productiesystemen.
Hergebruiken: Hoe kunnen we onze elementen en ruimtes voorbereiden op een 2de, 3de, ... leven?
Herwaarderen: Hoe kunnen we onze elementen herinvoeren in bestaande productie-systemen?
Recycleren: Hoe kunnen we onze elementen herwerken tot grondstoffen voor de productie van nieuwe materialen?
CIRCULAIRE PERSPECTIEVEN
Nadat je jouw circulaire doel hebt afgebakend met behulp van de circulaire strategieën, is het nu tijd om te bepalen met welke bril je het ontwerp gaat benaderen. Deze brillen noemen we de circulaire perspectieven waarvan er vier bestaan: Element, Ruimte, Actor en Ecosysteem. Elk perspectief zal gedurende jouw proces verschillende inzichten en kansen bieden.
Wanneer je deze perspectieven in jouw denkproces integreert, begin je altijd vanuit één specifiek perspectief. Maar om tot de ideale circulaire oplossing te komen, is het cruciaal om voortdurend rekening te houden met alle vier perspectieven. Deze veelzijdige aanpak zorgt voor een grondige en holistische benadering voor je circulair ontwerp.
ELEMENT
Dit perspectief omvat alle tastbare onderdelen die de fysische invulling van een interieur bepalen. Deze elementen bepalen de opbouw van muren, vloeren, kolommen en plafonds maar ook de constructie van een ruimte. In de context van circulaire ‘elementen’ is belangrijk om na te denken over alle verschillende lagen waaruit een element is opgebouwd.
Zo maken we een onderscheid tussen de componenten die een element opmaken, de verbinding tussen deze componenten en de compositie ervan die samen de opbouw en samenstelling van een element bepalen.
RUIMTE
Dit perspectief omvat de niet tastbare omgeving dat de ruimtelijke beleving van een interieur bepaalt. De ruimte komt voort uit de dimensionering, compositie en verbinding van muren, vloeren, kolommen en plafonds die zo de ruimte omsluiten.
In de context van circulaire ‘ruimtes’ is het zoals bij het perspectief element belangrijk om ook hier een onderscheid te maken tussen de verschillende functies binnen de ruimtes, de connectie tussen deze verschillende functies en de interne organisatie van functies die het gehele ruimtelijk plan bepalen.
ACTOR
Dit perspectief omvat alle stakeholders die gelinkt zijn aan het interieur project zowel tijdens de ontwikkelingsfase, bouwfase, gebruiksfase als eindelevensfase en focust specifiek op het faciliteren van circulaire handelingen bij deze verschillende stakeholders. Denk hierbij aan het opstellen van demontageplannen, het gebruik van materiaalpaspoorten, handleidingen voor onderhoud, reduceren van disassemblage tijd, enzoverder
ECOSYSTEEM
Het laatste perspectief omvat de samenwerkingen tussen de verschillende stakeholders binnen de waardeketen waaraan het interieurproject verbonden is. In de context van circulariteit focussen we specifiek op het optimaliseren van partnerschappen met specifiek oog op het sluiten van kringlopen. Dit kan zich vertalen in vernieuwde businessmodellen, afstemmen van vraag en aanbod bij hergebruik materialen, inzetten op terugname garanties, lokaal aankopen, enzoverder.
CIRCULAIRE PRINCIPES
Na het concretiseren van je circulair doel met de circulaire strategieën en het vastleggen van een bepaald perspectief waarmee je het project benaderd, kan je aan de hand van de verschillende circulaire principes ontwerpmatig je elementen en ruimtes gaan vormgeven.
Deze principes kan je aanzien als een toolbox van ontwerphandvaten die kunnen worden ingezet om te reflecteren over het beoogde circulaire doel. Deze toolbox is zeker niet limitatief en kan uitgebreid worden met nieuwe ideeën en concepten, zolang dat deze het behalen van het circulaire doel bevorderen.
Hieronder geven we een overzicht van de principes die wij reeds hebben opgenomen. Voor meer uitleg en gekoppelde voorbeelden verwijzen we je graag door naar de downloadbare card-deck.
CIRCULAIR WIEL
Het wiel is een schematische synthese van het tot nu toe toegelichte conceptueel kader.
Je start in het midden van het wiel en verplaatst jezelf steeds verder naar de buitenste ringen op het wiel. In de kern van het wiel zal je dankzij de circulaire strategieën het circulair doel van je project scherpstellen. Hierna beweeg je naar buiten naar de tweede cirkel waar je bepaalt welke bril je gaat opzetten tijdens de brainstorm naar ideeën dankzij de circulaire perspectieven. In de buitenste cirkel gebruik je de toolbox aan ontwerpprincipes om ideeën te genereren, steeds met het oog op de gekozen circulaire strategie.
